zondag 7 september 2014

'Je kunt onvolledig naar waarheid verklaren'

Het Hoger beroep van het liquidatieproces Passage in het Justitieel Complex te Schiphol (JCS) is vrijdag hervat met de eerste zitting na het zomerreces. De zaal zat weer vol met zwarte toga's van de aanwezige raadslieden, advocaten-generaal en raadsheren. Van de verdachten waren slechts Dino Soerel en Jesse Remmers naar de extra beveiligde zittingszaal gekomen. Deze zitting stond geheel in het teken van het verhoor van Mr. Sander de Haas, de toenmalig CIE-officier van justitie ten tijde van de oriënterende gesprekken, de gesprekken die zijn gevoerd met kroongetuige Peter La Serpe nog vóór het afleggen van zijn kluisverklaringen. Het verhoor duurde de hele dag.

Justitieel Complex Schiphol

De heer Sander de Haas is reeds in eerste aanleg gehoord op zitting, maar de verdediging wilde hem nogmaals horen en nu met name over die oriënterende gesprekken. Mr. Nico Meijering heeft kort voor het zomerreces een gemotiveerd verzoek ingediend de opnames van die gesprekken te kunnen besluisteren. Het Hof heeft dat toegestaan en het OM opgedragen de opnames van de gesprekken, voor zover aanwezig en ontdaan van niet relevante passages/gegevens die de veiligheid van La Serpe zouden raken, op gegevensdragers ter beschikking te stellen aan de verdediging.

Vooral Mrs. Nico Meijering en Sander Janssen, maar tussendoor ook de advocaten-generaal en bij aanvang van het verhoor door de raadsheren, vuurden gedurende de dag vele vragen af op de toenmalig CIE-officier van justitie. Destijds was de officier o.a. belast met het voeren van de gesprekken met La Serpe die nog niet de status van kroongetuige had, maar als informant slechts te kennen had gegeven dat hij wetenschap zou hebben van vele criminele zaken, waaronder de liquidaties. La Serpe had als informant dus al contact met CIEers en over zijn eigen rol bij de liquidaties van Thomas van der Bijl en Kees Houtman op dat moment nog niets verklaard. Dat deed hij pas later tijdens het afleggen van de kluisverklaringen waarbij hij aangaf ook zelf strafrechtelijk betrokken te zijn bij liquidaties. Hij diende daar volgens de Haas volledig en naar waarheid over te verklaren. Er was op dat moment nog niet besloten om La Serpe als kroongetuige in te lijven. Het was slechts nog CIE-informatie, die er zoveel ligt in de kluizen van de CIE.  'De status hebben we toen veranderd van informant in 226H', aldus De Haas.

Waar een reeks vragen over gingen, was het feit dat er dingen, met name de informatie die La Serpe had over Willem Holleeder en wat hij niet in de verklaringen wilde hebben omdat hij bang was voor de veiligheid van zijn aanverwanten, buiten de verklaringen werd gehouden. De Haas had er in overleg met zijn recherche-chef voor gekozen, zo stelde hij, om La Serpe te laten praten en die Holleeder-informatie op diens verzoek buiten de kluisverklaringen te houden, ook al gaf dat wel een spanningsveld bij de rechter-commissaris, aldus De Haas, want je zit als officier van justitie natuurlijk te praten over belastende informatie voor personen, maar je kunt tegelijkertijd niet praten over de informatie over Willem Holleeder die buiten de stukken mocht worden gehouden. Met andere woorden: De Haas cs. vonden het beter informatie met zo'n toezegging aan de kroongetuige binnen te hengelen, dan dat La Serpe bleef zwijgen en er dus geen strafrechtelijke relevante informatie over Holleeder bekend zou worden.

Het Hof merkte op dat dit een enorme spagaat moet zijn geweest, want je hebt een stapeltje verklaringen, maar er staat niet alles in, dingen zijn weggelaten: Heeft u nooit gedacht: 'Dan moet het hier ophouden dat deal-traject'? Want La Serpe moest volgens de te sluiten deal toch volledig en naar waarheid verklaren? De Haas vertelde daarop dat de beslissing werd genomen om uiteindelijk alleen aan de RC te presenteren waar La Serpe wél over had verklaard, dus over andere personen (de Passage-verdachten). Die informatie was volgens De Haas voldoende om het zo te doen en die informatie werd gepresenteerd bij de RC, met weglating van de Holleeder-passages, waar men dus bij het OM wel wetenschap van had. Maar, zo merkte voorzitter Mr. Ruud Veldhuisen op een gegeven moment kritisch op: 'De argeloze lezer zou misschien denken: "Nou, we hebben hier een stapeltje verklaringen, maar er staat niet alles in. Er zijn dingen weggelaten". Personen als de rechter-commissaris, maar ook andere personen als de advocaten, denken: "Dit is het dus, dit zijn de verklaringen", terwijl er dus eigenlijk nog achterliggende informatie beschikbaar was...'.

Met andere woorden, zo vatte ik deze opmerking op van de voorzitter tenminste wel op, personen worden op het verkeerde been gezet, in principe. Maar De Haas bleef erbij dat het wettelijk gezien allemaal zou zijn toegestaan en dat het was overlegd en met medeweten van zijn recherche-chef zo zou zijn besloten om het te doen. Het gevaar voor zijn naasten, dat La Serpe zag indien hij over Holleeder zou verklaren, werd nl. ook als reëel gezien door Mr. Sander de Haas destijds. Er is toentertijd ook een dreigingsanalyse van de CIE m.b.t. Holleeder op los gelaten. Die was toen nog 'code oranje', maar ging over in 'code rood'. In de kluisverklaringen kwamen dus de grote zwarte vlakken te staan, de zg. 'Holleeder-passages', de weglatingen waar de verdediging jaren voor heeft heeft moeten strijden om deze toch boven tafel te krijgen. De welbekende 'in de plaats stellingen' van Mr. Meijering waren hiermee in verband in diverse pleidooien een heet hangijzer in het Passage-proces. Op sommige plekken in het dossier waar La Serpe Willem Holleeder zou hebben bedoeld, is Dino Soerel voor in de plaats gesteld. De raadsman droeg hiertoe diverse voorbeelden aan voor de rechtbank.

Kun je een groot en belangrijk dossier als in dit grote en belangrijke onderwereldproces Passage wel verstoken laten van zulke belangrijke informatie om het proces in het kader van een 'Fair Trial' eerlijk te kunnen voeren? En waren in de ogen van La Serpe bijvoorbeeld Jesse Remmers en/of Dino Soerel, en/of de andere verdachten, dan niet een mogelijk potentiëel gevaar voor zijn naasten? In hoeverre verklaart een belangrijke kroongetuige als La Serpe volledig en naar waarheid volgens de letteren van de wet indien je toegestaan wordt af te wijken van deze regels? En als informatie mogelijk ontlastend is? Volgens de oud CIE-officier was er geen dwingende regel die in de weg stond om het niet zo te doen. De Haas merkte op een gegeven moment zelfs een keer op: 'Iemand kan ook onvolledig naar waarheid verklaren'.

Dat laatste zinnetje bleef wel even hangen bij de voorzitter en één van de raadsheren. Zij probeerden De Haas te volgen en vroegen daar over door: Als een getuige nu verklaart: 'Hij zakte door zijn stoel', maar verklaart er niet bij dat een stoelpoot voor 90% was doorgezaagd, verklaart de getuige dan nog wel naar waarheid? En: Als iemand zegt: Ik heb het van 2 personen gehoord, maar het zijn er 3, hoe ga je daar mee om? Of als iemand met z'n drieën op vakantie gaat en hij zegt: 'We waren met z'n tweeën op vakantie'?
De Haas: Ja, dan verklaart hij niet naar waarheid...
Voorzitter: Maar er zijn wél ook 2 personen bij hem.
De Haas: Hehe, ja, dank u.
Raadsheer: En als je bijvoorbeeld in plaats van op vakantie gaan, invult: Ik heb opdracht gekregen van twee personen... en het zijn er drie... Hoe zit het dan?

Zoals Peter La Serpe regelmatig opmerkte tijdens het proces in eerste aanleg zijn officieren van justitie meesters in het formuleren, Het antwoord van Dhr. De Haas op deze vragen klonk ook best wel weer ingewikkeld.

De Haas: Het is in ieder geval... ik denk dat al heel snel de conclusie wordt getrokken dat het onvolledig is, en eh... dat is natuurlijk ook aan de voorkant niet te voorspellen hoe problematisch dit wordt, maar voor zover we dat konden, hebben we in relatie tot de verdachte ten aanzien van wie die verklaringsplicht zou ontstaan, geoordeeld dat wat hij daarover zou gaan verklaren, voor zover we dat uit de kluisverklaringen konden opmaken, ja, ik zal maar zeggen niet gedenatureerd werd door datgene wat-ie in het overleg ook had benoemd, maar niet wilde gaan verklaren. Dus hoewel onvolledig, naar onze opvatting naar waarheid en voldoende basis om die overeenkomst op te sluiten... ja.

Hoe het Hof dit soort typische antwoorden van Mr. Sander de Haas zal interpreteren en zal beoordelen n.a.v de kroongetuigenregeling en andere wettelijke bepalingen die zijn vastgelegd in het Wetboek van Strafrecht is afwachten. De verdediging zal daar ongetwijfeld t.z.t. ook een standpunt over innemen. Wellicht moeten we wachten tot de pleidooien voor we die kennen.

Voorzitter Mr. Veldhuisen: Is er nog een heel kort blokje, een vragen-blokje, voor de lunch? Ik weet niet of ik dan automatisch naar de heer Meijering moet kijken... als het gaat om korte blokjes... (stilte)...
Das een grapje hoor...
De aanwezigen in de zaal schoten daarop allen in de lach, want je kunt gerust stellen dat Meijering berucht staat om zijn uitgebreide en vaak langdurige vragensessies binnen het Passage-proces. Dat grapje vatte iedereen dus wel op...

De verdediging, met name dus Mrs. Nico Meijering en Sander Janssen, stelden na de middagpauze gedurende de rest van deze procesdag nog vele vragen aan de oud CIE-officier. De hele verdere middag werd daar nog aan besteed, maar de verdediging had nog wat blokjes met vragen over, echter om 17:15 was iedereen wel aan het einde van zijn/haar Latijn. Het Hof besloot daarom maandagmiddag verder te zullen gaan met de dhr. Sander de Haas, die daar zijn agenda wel voor kon vrijmaken.  Maandag 13:30 gaat het verhoor verder. 's Morgens is eerst het verhoor van Dhr. Gietema, de onderzoeksleider van Passage.